Một năm hỗn loạn và đáng thất vọng kết thúc. Vậy triển vọng kinh tế năm mới ra sao? Hồi tháng 10-2022, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đã công bố triển vọng kinh tế hàng năm, trong đó dự báo mức tăng trưởng yếu trên toàn cầu vào năm 2023.
3 vấn đề và 3 yếu tố
IMF đặc biệt nhấn mạnh vào ba vấn đề: lạm phát cao và việc các ngân hàng trung ương thắt chặt chính sách tiền tệ; cuộc xung đột Nga - Ukraine; và những tác động liên tục của đại dịch COVID-19, đặc biệt ở Trung Quốc.
IMF dự báo tăng trưởng toàn cầu sẽ giảm còn 2,7% vào năm 2023. Nếu không so với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và giai đoạn tồi tệ nhất của đại dịch COVID-19, thì 2023 sẽ là năm yếu kém nhất của nền kinh tế thế giới kể từ năm 2001.
"Có khả năng nền kinh tế thế giới sẽ đối mặt với suy thoái vào năm 2023 do lãi suất tăng để đối phó với lạm phát cao hơn" - ông Kay Daniel Neufeld, giám đốc kiêm trưởng bộ phận dự báo tại Trung tâm Nghiên cứu kinh tế và kinh doanh (CEBR, Anh) dự đoán, theo Đài CNN.
IMF gọi lạm phát là "mối đe dọa trực tiếp nhất đối với sự thịnh vượng hiện tại và tương lai". Và trong bối cảnh lạm phát bắt đầu giảm ở Mỹ cũng như châu Âu khi giá năng lượng giảm và lãi suất cao hơn, các ngân hàng trung ương đã nói rõ họ không có ý định sớm ngừng tăng lãi suất.
Trong khi đó, việc Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới - sắp mở cửa trở lại có thể thúc đẩy tăng trưởng, nhưng cũng mang lại rủi ro. "Kinh nghiệm gần đây cũng cho thấy những thất bại đáng kể thường xảy ra khi việc mở cửa diễn ra quá sớm và hệ thống y tế bị quá tải" - ông Bruce Kasman, trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế và chính sách tại hãng dịch vụ tài chính JPMorgan Chase, bình luận.
Cuộc xung đột Nga - Ukraine tiếp tục làm tăng thêm sự không chắc chắn cho các dự báo, đặc biệt là đối với các quốc gia ở châu Âu, những nước đang từ bỏ năng lượng của Nga, nhưng vẫn có thể phải đối mặt với sự thiếu hụt.
Đài CNN cho rằng liệu một cuộc suy thoái toàn cầu có thành hiện thực hay không sẽ phụ thuộc vào ba yếu tố: các ngân hàng trung ương sẽ làm gì tiếp theo, kết quả của việc Trung Quốc mở cửa trở lại, và giá năng lượng.
Những tòa nhà cao tầng ở trung tâm TP.HCM bên kia sông Sài Gòn - Ảnh: AFP
Triển vọng kinh tế Việt Nam tươi sáng do đâu?
Theo IMF, tăng trưởng kinh tế lạc quan của Việt Nam đang đi theo một hướng khác so với xu hướng chậm lại của các nền kinh tế khác ở châu Á. Ngoài ra, tỉ lệ lạm phát của Việt Nam cũng vẫn nằm trong tầm kiểm soát do áp lực lạm phát trong nước hầu như chỉ diễn ra với giá nhiên liệu và các dịch vụ liên quan trực tiếp như vận tải.
Theo trang Vietnam Briefing, chẳng hạn năm 2022, giá tiêu dùng trong bảy tháng đầu năm đã tăng nhưng vẫn thấp hơn mục tiêu 4% của ngân hàng nhà nước. Điều này một phần là do Việt Nam phục hồi chậm trong năm 2021, qua đó giữ lạm phát trong tầm kiểm soát và duy trì giá lương thực cũng như năng lượng thấp hơn so với các nước trong khu vực.
Theo IMF, những thành công này có thể là nhờ vào việc Việt Nam đã áp dụng linh hoạt chiến lược sống chung với COVID-19 và tỉ lệ phủ vắc xin cao trên toàn quốc.
Các chính sách hỗ trợ như lãi suất thấp, tăng trưởng tín dụng mạnh và Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của Chính phủ cũng đã tạo điều kiện cho sản lượng tăng mạnh và giúp hoạt động bán lẻ cũng như du lịch phục hồi.
Giá lương thực tăng vọt trên toàn cầu cũng có tác động nhỏ đến giá tiêu dùng tại Việt Nam, phần lớn nhờ vào nguồn cung nội địa dồi dào, giá thịt heo giảm, thói quen dùng gạo trong bữa ăn (giá gạo vẫn rẻ hơn so với các loại ngũ cốc khác như lúa mì). Hơn nữa, mức tăng giá đối với các dịch vụ như y tế cũng rất nhẹ.
Trong tháng 12-2022, hầu hết các tổ chức quốc tế đều điều chỉnh tăng trưởng kinh tế toàn cầu so với các dự báo đưa ra trước đó. IMF dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2022 của Việt Nam đạt 7% và giảm xuống 6,2% trong năm 2023, nhưng đây vẫn là triển vọng lạc quan so với triển vọng khá u ám ở những nơi khác.
Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2022 của Việt Nam đạt 7,2%, tăng 1,9 điểm phần trăm so với dự báo trong tháng 4-2022 và giảm xuống còn 6,7% trong năm 2023. Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) điều chỉnh tăng dự báo tăng trưởng năm 2022 của Việt Nam thêm 1 điểm phần trăm so với dự báo trong tháng 9-2022, đạt 7,5% và giảm xuống còn 6,3% trong năm 2023.
Mặc dù tỉ lệ lạm phát của Việt Nam vẫn nằm trong tầm kiểm soát, nhưng lạm phát có thể tăng lên khi nhiều hoạt động kinh tế trong nước phục hồi. Theo IMF, chi phí vận chuyển và các loại hàng hóa như phân bón và thức ăn chăn nuôi cũng có thể làm tăng giá hàng hóa và dịch vụ nội địa theo đó, từ đó gây thêm áp lực lạm phát lên nền kinh tế.