Mua chất độc xyanua dễ như mua rau: Lỗ hổng kiểm soát

Mua bán công khai

Trong vai khách hàng cần mua xyanua , PV Tiền Phong đã đến chợ Kim Biên (quận 5, TPHCM) - khu chợ chuyên bán hóa chất nổi tiếng của thành phố. Tuy nhiên, đi gần chục sạp, hầu hết các tiểu thương đều lắc đầu, xua tay khi nghe có khách hỏi mua xyanua. “Xyanua là gì?” - một nhân viên hỏi lại và khẳng định không có chất đó. “Ở đây chỉ bán sỉ, không bán nhỏ lẻ và cũng không có xyanua” - nhân viên một quầy hàng khác nói.

Khách hàng dễ dàng mua xyanua trên mạng ảnh: U.P

Sau khi tìm hiểu, chúng tôi đến quầy hàng A. để hỏi mua xyanua nhưng nói tránh thành “bột xi mạ mỹ ký”, “bột mạ vàng” hoặc “muối vàng”… Với ánh mắt dò xét, nhân viên tiệm này yêu cầu chúng tôi chờ một lát rồi vào trong hỏi chủ. Sau một hồi, người này quay trở lại nói: “Không còn kinh doanh mặt hàng này từ lâu”. Cũng theo người này, trước đây cửa hàng cũng có xyanua nhưng chỉ bán sỉ cho khách quen, dùng trong sản xuất công nghiệp. “Việc mua bán hóa chất ở chợ Kim Biên bây giờ được kiểm soát chặt hơn xưa nên không phải muốn bán gì là bán” - người này nói thêm.

Trong khi đó, trên mạng xã hội hiện có nhiều nhóm chuyên kinh doanh, mua bán hóa chất hoạt động công khai và có rất đông thành viên tham gia. Chỉ cần gõ cụm từ “chợ hóa chất”, hàng loạt hội nhóm như “chợ hóa chất trao đổi - mua bán - tư vấn”, “Chợ sỉ hóa chất”, “hóa chất Sài Gòn”, “hội mua bán hóa chất công nghiệp”… với cả ngàn thành viên.

Tại nhóm “Hội hóa chất” có gần 50.000 thành viên, một người dùng tên L.T đăng dòng thông tin “Cần mua xyanua”, ngay lập tức có rất nhiều tin nhắn chào hàng rằng vừa nhập về xyanua số lượng lớn và đề nghị người này inbox (nhắn tin riêng). Có người còn chụp lại hình xyanua dạng nén, dạng bột để chào hàng.

Chúng tôi liên lạc với một người tên N.T để hỏi mua xyanua. Người này không cần hỏi mua làm gì và cho biết đang có sẵn hàng ở TPHCM, giá bán lẻ 500.000 đồng/kg, đáp ứng số lượng lớn. “Bên em bao hàng chất lượng, nguồn gốc của Trung Quốc, Mỹ, Đức đều có đủ” - người bán cho hay và nói nếu đồng ý mua, chúng tôi cho địa chỉ thì sẽ được nhận hàng tận nơi.

Website V. chào bán Potassium cyanide - kali xyanua của Đức dạng bột với giá từ 969.000 - 1,192 triệu đồng/kg, có số hotline để khách hàng liên lạc. Theo website này, kali xyanua chủ yếu được dùng trong xi mạ vàng, bạc và một số hợp kim, là hóa chất tinh khiết được sử dụng trong phòng lab của các viện nghiên cứu, nhà máy, trường học... Trang này cũng có cảnh báo kali xyanua là một chất độc được xếp vào hàng đầu trên thế giới với khả năng gây chết người ở liều lượng rất thấp. Một người khỏe mạnh sẽ mất ý thức trong vòng từ 30 giây đến 2 phút sau khi ăn phải 200 - 250mg chất này và sẽ tử vong sau 3 giờ. Bên dưới, nhiều người hỏi mua để xi mạ, làm thí nghiệm…

Lỗ hổng kiểm soát?

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Cường, Trưởng khoa Công nghệ hóa học Trường Đại học Công nghiệp TPHCM, nhìn bằng mắt thường, natri xyanua và kali xyanua là những loại bột màu trắng, có mùi giống như hạnh nhân đắng. Xyanua và các hợp chất chứa xyanua được sử dụng trong thuốc trừ sâu, chất khử trùng, nhựa, mạ điện và khai thác mỏ vàng, bạc. “Ngộ độc xyanua là mối đe dọa lớn đối với con người, bởi đây là hóa chất cực độc, có tính sát thương cao. Đặc biệt, xyanua qua đường uống là mối đe dọa lớn nhất so với các đường phơi nhiễm khác” - PGS.TS Cường cho hay.

Tiểu thương chợ Kim Biên (quận 5) đều lắc đầu khi khách hỏi mua xyanua ảnh: Nhàn Lê

Theo vị chuyên gia này, không có triệu chứng nào xảy ra sau khi tiêu thụ một lượng nhỏ xyanua. Những phơi nhiễm liều thấp thường chỉ gây đau đầu, chóng mặt, lú lẫn nhẹ, đau bụng, buồn nôn và nôn. Tuy vậy, cơ thể người có thể lập tức bị khó thở, suy hô hấp, ngừng thở, hạ huyết áp, rối loạn nhịp tim, hôn mê và co giật khi phơi nhiễm xyanua liều lượng lớn. Những tác động này có thể dẫn đến tổn thương không thể phục hồi và tử vong trong vòng vài phút kể từ khi xuất hiện triệu chứng.

Chiều 10/7, trả lời PV Tiền Phong, luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TPHCM, cho biết, hoạt động sản xuất, vận chuyển, buôn bán hóa chất hiện nay được pháp luật quy định rất cụ thể tại Luật Hóa chất năm 2007 , sửa đổi bổ sung năm 2018 và các nghị định, thông tư quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành.

Theo đó, cá nhân, tổ chức có nhu cầu sản xuất, kinh doanh hóa chất phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về cơ sở vật chất - kỹ thuật, về chuyên môn, về điều kiện sản xuất, kinh doanh đối với từng loại hóa chất cụ thể, phải có giấy chứng nhận hoặc giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất được cấp bởi cơ quan có thẩm quyền.

Trường hợp không đảm bảo được bất kỳ tiêu chuẩn nào, cá nhân, tổ chức có thể bị phạt từ 50 - 100 triệu đồng. Trường hợp sản xuất, vận chuyển, kinh doanh hóa chất thuộc danh mục hóa chất cấm, chủ thể thực hiện sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị phạt từ 10 - 15 năm tù giam.

Luật sư Hậu cho rằng, nguyên do dẫn đến tình trạng hóa chất được buôn bán tràn lan hiện nay một phần là do công tác kiểm soát hoạt động mua bán trên thực tế chưa đủ chặt chẽ. Tiểu thương có thể dễ dàng che giấu bằng cách lưu hàng ở kho khác, chỉ đem bán khi có người đặt trước hoặc dẫn khách đến tận kho để giao hàng, khiến cho việc thanh tra, kiểm tra giám sát hoạt động buôn bán tại các khu vực này gặp nhiều trở ngại. Còn trên không gian mạng, người mua chỉ cần bấm nút đặt hàng là sẽ có người đến giao tận nơi. Các tài khoản đăng tải mua bán thường là tài khoản phụ nên cơ quan chức năng gặp không ít khó khăn trong việc xác minh và xử lý các đối tượng này.

“Cơ sở giúp cho các hoạt động buôn bán này tiếp tục diễn ra trên thực tế hiện nay là do vẫn còn tồn tại không ít nhu cầu sử dụng từ phía người dân. Vì thế, trước tiên nhất cần phải ưu tiên công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tác hại của các loại hóa chất này cho người dân được biết, khi không có cầu thì nguồn cung cũng sẽ dần bị triệt tiêu” - ông Hậu nói.